TÜRK MEDENÎ KANUNUNUN VELÂYET, VESAYET VE MİRAS HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN TÜZÜK KAPSAMINDA TUTULACAK DEFTERLER, ÖZEL KÜTÜK, DOSYALAR, TUTANAKLAR VE DİĞER EVRAKIN DÜZENLENMESİNE DAİR YÖNETMELİK

BİRİNCİ KISIM

Amaç ve Kapsam

Amaç ve Kapsam

Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı, Türk Medenî Kanununun Velâyet, Vesayet ve Miras Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Tüzük uyarınca tutulacak defterler ile özel kütük, dosyalar, tutanaklar ve diğer evraka ilişkin hususları düzenlemektir.

Dayanak

Madde 2- Bu Yönetmelik, Türk Medenî Kanununun Velâyet, Vesayet ve Miras Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Tüzüğün 57 nci maddesinin (a) bendi uyarınca hazırlanmıştır.

Tanımlar

Madde 3- Bu Yönetmelikte geçen :

a)Türk Medenî Kanunu; 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununu,

b)Bakanlık; Adalet Bakanlığını,

c)Kalem Yönetmeliği; Hukuk ve Ticaret Mahkemeleri Yazı İşleri Yönetmeliğini,

d)Mahkeme kasası ; Mahkeme Yazı İşleri Müdürlüğünce, kıymetli evrak ve eşya defterinde yazılı şeylerin saklandığı kilitli ve sağlam yeri,

 İfade eder.

İKİNCİ KISIM

Genel Hükümler

Dosya usulü

Madde 4- Velâyet, vesayet ve miras işlerinde dosya usulunün uygulanması zorunludur. Her iş için bir dosya açılarak bu dosyaya ait olduğu işin esas defterindeki numarası yazılır ve o işe ait tutanak ve belgeler sırasıyla bu dosyaya konur.

Elektronik ortamda veri girişi ve veri saklama uygulamasına geçen mahkemelerde dosyalama işlemi elektronik ortamda yapılır.

Dosyaların düzenlenmesinde bir sıra takip olunur.

Tutanaklar

Madde 5- Velâyet, vesayet ve miras işleri için bir tutanak tutulur. Bu tutanakta; dosya esas numarası, vesayet altına alınan veya kendisine kayyım tayin olunan kimsenin, vasi veya kayyımın, mirasta terekesi yazılanın, defter tutma talebinde; mirasçı ve ilgililerin ve miras şirketi için tayin olunan temsilcinin adı, soyadı ve yerleşim yerleri yazılır. Bu tutanakta yapılan işlemlerin tarih ve sırası belirtilir, kararlar hâkim ve zabıt kâtibi tarafından imzalanır. Tutanaklara birbirini takip eden sayfa numarası verilir.

Başvuru şekli

Madde 6- Başvuru ve talepler yazılı veya sözlü beyan ile yapılır. Sözlü beyan tutanağa geçirilir ve beyanda bulunana imza ettirilir.

Belgeler  

Madde 7- Terekede bulunan veya ilgililer tarafından daha sonra ibraz edilen belgelerin suretleri çıkarılarak dosyaya konulur. Asılları, üzerine dosya esas numarası yazılan bir zarfa konulup, mahkeme kasasında saklanır.

ÜÇÜNCÜ KISIM

Velâyet ve Vesayet

BİRİNCİ BÖLÜM

Defterler

Tutulacak defterler

Madde 8- Velâyet ve vesayet işlerine bakan mahkemelerde aşağıdaki defterler tutulur:

1-Banka hesabı cari defteri,

2-Vesayet ad defteri,

3-Resmî defter.

Banka hesabı cari defteri :Bankaya yatırılan ve çekilen paraları gösteren defterdir.

Bu defterde; sıra numarası, dosya esas numarası, küçük veya kısıtlının adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, banka adı, banka hesap numarası, para miktarı ile diğer hususların bulunduğu düşünceler sütunu yer alır.

Vesayet ad defteri :Vesayet altına alınan ve kendilerine kayyım tayin olunanların alfabetik sırayla adlarının tutulduğu defterdir.

Bu defterde; sıra numarası, kısıtlı, küçük veya gaibin adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, yerleşim yeri, vesayet altına alınma sebebi, vasi veya kayyımın adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyet kimlik numarası, yerleşim yeri, dosya esas numarası ile diğer hususların yer aldığı düşünceler sütunu bulunur.

Resmî defter :Vasi ve vesayet makamının isteği üzerine, koşullar gerektirdiği takdirde denetim makamınca verilen karar gereğince vesayet altındaki kişinin, malvarlığının tutulduğu defterdir.

Bu defter, tereke tespit ve koruma defterindeki usule göre tutulur.

Vasi tarafından tutulacak defter

Madde 9- Vasiliğe atanma kararının kesinleşmesi üzerine, vasi ile vesayet makamının görevlendireceği bir kişi tarafından hâkimin belirleyeceği süre içinde ve talimatları doğrultusunda yönetilecek malvarlığının Türk Medenî Kanununun 438 inci maddesi uyarınca defteri tutulur. Deftere vesayet altındaki kişinin mallarının türü, adedi ve tahmin edilen rayiç bedelleri sıra numarası altında yazılır. Taşınmazların bulundukları yerler, sınırları, alanları, özellikleri, tapu kayıtları ve bu mallar üzerindeki kısıtlamalara ilişkin aynî haklar da ayrıca gösterilir.

  Vesayet altındaki kişi ayırt etme gücüne sahipse, olanak bulunduğu takdirde defter tutulurken hazır bulundurulur.

Vesayet altındaki kişinin malvarlığı yoksa, aynı süre içinde, durum vesayet makamına yazılı olarak bildirilir. Bu halde defter tutulmaz.

Birinci fıkrada belirlenen süre içinde defterin düzenlenmesine engel bir durum varsa, vesayet makamından ek süre istenebilir. Vasinin ek süre istemi vesayet makamınca uygun görüldüğü takdirde yeterli ek süre verilir. Bu süre kesindir.

Tutulan defter belirlenen süre içinde iki örnek olarak vesayet makamına verilir. Vesayet makamı, defterde yazılan malların iyi tanımlanmadığını, değerlerinin takdirinde yanlışlık yapıldığını veya eksik yazıldığını saptarsa, bunları denetimi altında tamamlattırır veya düzelttirir. Vesayet makamı, defterin usulune uygun ve doğru olarak düzenlendiği kanısına varırsa bir örneğini onaylayarak vasiye verir, diğer örneğini dosyasında saklar.

Belirlenen süreler içinde defter tutulmaz veya tamamlanmazsa vasi, Türk Medenî Kanununun 483 üncü maddesi hükümlerine göre vesayet makamı tarafından görevinden alınır.

İKİNCİ BÖLÜM

Raporlar

Hesap raporu

Madde 10- Vesayet makamı başka bir süre belirlememişse vasi, her yıl aralık ayının son günündeki durumu gösterir bir hesap raporunu en geç ocak ayının son gününe kadar vesayet makamına verir. Raporun bir yıldan kısa sürelerle düzenlenmesine karar verilmesi halinde vesayet makamı hesabın hangi güne kadar olan durumu göstereceğini ve raporun en geç hangi tarihte verileceğini de kararında belirtir.

Raporda hesap devresi içinde malvarlığında meydana gelen değişiklikler ile yapılan masraflar ve elde edilen gelirler ayrıntıları ile gösterilir ve belgeleri rapora eklenir. Vesayet makamının bir kararının yerine getirilmesi için yapılan işlemler varsa, bunlara ait kararların tarihleri de raporda gösterilir.

Rapora, vesayet altındaki kişinin mallarına ait hesapların yanısıra, yaşam tarzına, yerleşim yerine ve meslekî eğitimine ilişkin ayrıntılı bilgi de yazılır.

Hesap raporunun incelenmesi ve onaylanması

Madde 11- Vesayet makamı, hesap raporunu verildiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde iyi bir yönetimden beklenen özenin gösterilip gösterilmediğini de dikkate alarak inceler ve hesap raporunda eksiklik ya da yanlışlık gördüğü takdirde vasiye, hesapların tamamlanması veya düzeltilmesi için uygun bir süre verir.

Vesayet altındaki kişi görüşlerini oluşturma ve açıklama yeteneğine sahip ise, hesabın hâkim tarafından incelenmesi sırasında olanak ölçüsünde hazır bulundurulur.

Vesayet makamı, incelemesinin sonunda rapor ve hesapları kabul veya reddeder. Gerektiğinde vesayet altındaki kişinin menfaatini korumak için uygun önlemleri alır.

Vasi, görevini yerine getirirken kusurlu davranışıyla vesayet altındaki kişiye verdiği zarardan sorumludur.

Değerli şeylerin saklanması

Madde 12- Vesayet altındaki kişiye ait kıymetli evrak, değerli eşya, önemli belge ve benzerleri, malvarlığının yönetimi bakımından bir engel yoksa, vesayet makamının gözetimi altında güvenli bir yere konur.

Bunların saklanmasında ve yönetiminde bir engel varsa gerektiğinde güvence alınarak vasiye de teslim edilebilir. Bu eşyanın teslimine ilişkin tutanakta adetleri, nitelikleri ve değerleri ayrı ayrı gösterilir.

  Son rapor ve kesin hesap

Madde 13- Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre herhangi bir nedenle görevi sona eren vasi, görevinin sona ermesinden itibaren onbeş gün içinde vesayet makamına vesayet altındaki kişinin malvarlığının yönetimiyle ilgili son raporunu ve kesin hesabını verir.

Son raporda, mal varlığı ile gelir ve giderin her kalemi niteliği ayrı ayrı gösterilerek yazılır. Önceden verilmiş ve onaylanmış rapor varsa, o rapordan sonraki gelir ve giderlerin rapora yazılması ile yetinilir. Son rapora gelir ve giderlere ilişkin olarak hâkimin verilmesini istediği belgeler de eklenir. Yol, yiyecek, giyecek gibi giderlerin vesayet altındaki kişinin durumuna uygun olanlarından belge istenmez.

Kesin hesapta, son rapora ek olarak vasinin atandığı ve görevinin sona erdiği tarihler itibarıyla mal varlığının gelir ve gider toplamı ile gelir ve gider farkı ayrı ayrı gösterilir.

Vesayet makamı onbeş gün içinde son raporu ve kesin hesabı inceler, uygun bulursa onaylar, eksiklikler varsa bunların tamamlanması için vasiye ek bir süre verir. Eksiklikler verilen sürede tamamlandıktan sonra rapor ve kesin hesap vesayet makamınca onaylanır. Son rapor ve kesin hesap onaylandıktan sonra malvarlığı vesayet altındaki kişiye, mirasçılarına veya yeni vasiye teslim edilir.

Verilen süreye rağmen vasi tarafından son rapor ve kesin hesaptaki eksiklikler tamamlanmaz veya birinci fıkrada yazılı süre içinde vasi raporunu vermezse ya da vesayet makamı rapora göre vasinin sorumlu olması gerektiği kanısına varırsa, son rapor ve kesin hesabın reddi konusundaki kararını vasiye tebliğ eder. Bu karar ayrıca ehliyetini kazanmış ergin kişiye veya mirasçılarına ya da yeni vasiye tazminat davası açma hakları bulunduğu da belirtilmek suretiyle tebliğ olunur. Bu tebliğde vasinin görevine son verildiği de belirtilir.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Miras

BİRİNCİ BÖLÜM

Defterler

Tutulacak defterler

Madde 14- Tereke işlerine bakan sulh hukuk mahkemesinde aşağıdaki defterler tutulur:

1-Tereke esas defteri,

2-Kıymetli evrak ve eşya defteri,

3-Banka hesabı cari defteri,

4-Kasa defteri,

5-Tereke karar defteri,

6-Tereke tespit ve koruma defteri,

7-Resmî defter.

Tereke esas defteri :Tereke işlerine bakan sulh hukuk mahkemesine intikal eden bütün dava, itiraz veya temyiz başvurusu ile sair işlemlerin kaydedildiği defterdir.

Tereke esas defterinde; sıra numarası, başvuranın adı, soyadı veya unvanı ile başvuru tarihi, mirasbırakanın adı, soyadı, öldüğü tarih, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, varsa veli, vasi veya kayyımın adı, soyadı, adresi, son yerleşim yeri mahkemesinin karar tarih ve numarası ile itiraz veya temyiz başvurusunun tarih ve sonucu sütunları yer alır.

Kıymetli evrak ve eşya defteri :Döviz cinsinden paralar ile diğer kıymetli evrak ve eşyanın kaydolunduğu defterdir.

Kıymetli evrak ve eşya defterinde; sıra numarası, tereke dosya esas numarası, kıymetli evrak veya eşyanın sahibinin adı, soyadı, kıymetli evrak veya eşyanın cinsi, türü, adedi, değeri, satılıp paraya çevrilmiş ise bedeli ve tahsilât makbuz numarası, kıymetli evrak ve eşyanın saklandığı yer hanesi ile gerekli görülen diğer hususların bulunduğu düşünceler sütunu yer alır.

Banka hesabı cari defteri :Bankaya yatırılan ve çekilen paraları gösteren defterdir.

Bu defterde; sıra numarası, tereke dosyasının esas numarası, mirasbırakanın adı, soyadı, banka adı, banka hesap numarası, bankaya yatırılan paraya ait tahsilât ve reddiyat makbuzunun tarih ve numarası, para miktarı ile diğer hususların yer aldığı düşünceler sütunu bulunur.

Kasa defteri :Türk Lirası cinsinden paranın kaydolunduğu defterdir.

Bu defterde; emanete alınan paranın miktarı, tahsilât makbuzunun tarih ve numarası, tereke dosyasının esas numarası, kasadan çıkış yapılan para miktarı ile buna ilişkin reddiyat makbuzunun tarih ve numarası yer alır.

Tereke karar defteri :Mahkeme tarafından verilen kararların sıra numarası takip edilerek yazıldığı defterdir.

Bu defterde; karar numarası, karar tarihi, dosya esas numarası, miras bırakanın adı, soyadı, son yerleşim yeri, başvuranın adı, soyadı veya unvanı, adresi, karar sonucu bulunur.

Tereke tespit ve koruma defteri: Miras bırakanın son yerleşim yeri sulh hâkimi, Türk Medenî Kanununun 590 ıncı maddesinde yazılı sebeplerden birinin gerçekleşmesi halinde tereke tespit ve koruma defterinin tutulmasına karar verir.

Bu defterde; sıra numarası altında taşınır malların cinsi, türü, miktarı, takdir olunan değeri, bulunduğu yer ile var ise üzerinde üçüncü bir şahsın rehin hakkına ilişkin bilgi yer alır. Kolleksiyon  halindeki eşya bir kalemde ve aynı numara altında gösterilir. Aynı türden veya bir diğerine benzer eşya mümkün olduğu takdirde birlikte kaydolunur.

Üçüncü şahsın elinde bulunan bir mal hakkında istihkak iddiasında bulunulduğu takdirde, bunların isimleri ve iddiaya konu malın sıra numarası ve vesika ibraz edilmiş ise cinsi, türü, tarih ve numarası, takdir olunan değeri gösterilir.

Taşınmaz mallar ile bu malları sınırlayan aynî bir hak var ise tapu kayıtları ile beraber yazılır.

Taşınmazlar, adî veya hasılat kirası suretiyle kiraya veya işletmeye verilmiş ise kiracıların kimlikleri ve yerleşim yerleri ile sözleşmenin süresi ve kira bedeli gösterilir.

Yazımı yapılan tereke mallarından gerekenler Türk Medenî Kanununun 591 inci maddesine göre mühürlenerek koruma altına alınır. Mühür altına alma yazımdan önce de yapılabilir. Mühürlenmeyen mallar için de uygun koruma önlemi alınır. Mirasbırakanla birlikte oturanların ikâmetleri için zorunlu olan taşınmaz bölümleri ile ihtiyaçları için gerekli eşya mühürlemenin dışında tutulur.

Kütüphane veya pul kolleksiyonu gibi tespiti uzun zamana ihtiyaç gösteren taşınırlardan oluşan mallar, mühürlenmek veya kasa gibi güvenilir bir yere konulmak suretiyle muhafaza altına alınır.

Defterin hemen tutulmasının mümkün olmadığı hallerde, deftere geçirilecek tereke mallarının korunmasını sağlamak için tamamının veya bir kısmının, ölümün hemen sonrasında ve en geç on gün içinde mühürlenmesine karar verilebilir. Bu şekilde mühürlenen malların da defteri tutulur.

Alacaklıların istemi üzerine yapılan mühürleme, alacak miktarıyla sınırlıdır. Alacaklıya güvence gösterildiği takdirde mühürleme yapılmaz, yapılmışsa kaldırılır.

Defter tutma işlemi ölüm tarihinden itibaren bir ay içinde tamamlanır ve defterin sonuna terekeyi yazma işleminin ne kadar devam ettiği yazılarak hâkim ve zabıt kâtibi  ile hazır bulunan mirasçılar ve bilirkişiler tarafından imza edilir. Bu defter, her dosya için müstakilen düzenlenir.

Muhafazası masraflı veya bozulması muhtemel olan mallar ve eşya, hâkimin gerekçeli  kararı ile açık artırma veya pazarlıkla satılır.

Resmî defter :Mirası reddetmek hakkına sahip olan mirasçılar tarafından, Türk Medenî Kanununun 606 ncı maddesinde öngörülen sürelerin işlemeye başladığı tarihten itibaren mirası ret için bir ay içinde defter tutmak talebinde bulunulduğu takdirde hâkimin gözetimi altında bu işle görevlendirilecek bir zabıt kâtibi  tarafından, tereke tespit ve koruma defterindeki usule göre tutulan ve ölenin taşınır, taşınmaz mallarının durumu ve ayrıntısı ile alacak ve borçlarının miktarını gösterir defterdir.

Bu defterde ayrıca, miras bırakanın kefaletten doğan borçları ayrı bir sütunda gösterilir.

İKİNCİ BÖLÜM

Tutanak ve Kütük

Tereke işlerine bakan sulh hukuk mahkemesince tutulması gereken tutanak

Madde 15- Mirası ret tutanağı, mirasçının mirası reddetmesi halinde sulh hâkimince düzenlenen tutanaktır.

Bu tutanakta; mirası reddeden mirasçının adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, yerleşim yeri bilgileri yer alır. Ret beyanı mirası reddedene veya istem bu konuda yetkisi olan vekil tarafından yapılmış ise vekiline imza ettirilip, hâkim ve zabıt kâtibince imzalanır. Vekilin vekaletnamesi bu tutanağa eklenir.

Süresi içinde yapılan ret beyanı aynı gün mirası ret kütüğüne işlenir.

Tereke işlerine bakan sulh hukuk mahkemesince tutulması gereken kütük

Madde 16- Mirası ret kütüğü, miras mirasçılar tarafından reddedilmiş ise özel kütüğe işlenir. Bu kütüğe; mirasbırakanın adı, soyadı, gün, ay, yıl olarak ölüm tarihi, mirası ret için başvuru tarihi, reddedenin adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, reddedenin yerleşim yeri, ret beyanını içeren tutanağın tarihi, tereke esas numarası, mirasçılık belgesini veren mahkemenin esas ve karar numarası yazılır. Kütükte, diğer hususların bulunduğu düşünceler sütunu da yer alır. Reddeden mirasçıya mirası reddettiğine dair belge verilmiş ise bu husus düşünceler sütununda belirtilir.

Reddeden mirasçıya talebi halinde, mahkemenin özel kütüğünün kayıt numarasını içeren, mahkeme mührü ile mühürlenmiş ve zabıt kâtibi tarafından onaylanmış mirası reddettiğine ilişkin bir belge verilir.

BEŞİNCİ KISIM

Son Hükümler

Defter ve kütüğün basılması

Madde 17- Bu Yönetmelikte tutulması öngörülen ve ekte birer örneği gösterilen defterler ve özel kütük Adalet Bakanlığınca bastırılıp teşkilâta gönderilir.

Örnekler

Madde 18- Bu Yönetmelik hükümlerine göre, tutulması ve kullanılması zorunlu olan defter örnekleri Yönetmeliğe eklenmiştir.

Örneklerdeki esaslara uyulmak şartıyla, bu örneklere gerekli ilâveler yapılabilir.

Uygulanacak hükümler

Madde 19- Bu Yönetmelik yürürlüğe girmeden önce tutulan defterler, mümkün olduğu takdirde, Yönetmelik hükümlerine uygun bir biçimde gerekli sütunlar ilave edilmek suretiyle kullanılmaya devam edilir.

Elektronik ortamda kayıt tutulması  

Madde 20- Elektronik ortamda veri girişi ve veri saklama uygulamasına geçen mahkemelerde bu Yönetmelik uyarınca tutulacak defterler ile özel kütük, dosyalar, tutanaklar ve diğer evrak elektronik ortamda tutulur.

Birinci fıkraya göre elektronik ortamda tutulan defter, özel kütük ve diğer evrak; bir yıl süreyle, yedekleme amacıyla haftalık dökümleri çıkartılarak mahkeme yazı işleri müdürünce imzalanmak suretiyle defter ve karton yerine geçmek üzere saklanır.

Yürürlük

Madde 21- Bu Yönetmelik yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 22- Bu Yönetmelik hükümlerini Adalet Bakanı yürütür.