Deprem risk raporu, binanın deprem riskini belirlemek amacı ile yapılan çeşitli tespitler sonucunda hazırlanan rapordur. Peki deprem risk raporu nasıl alınır?
Deprem risk raporu, binanın deprem riskini belirlemek amacı ile yapılan çeşitli tespitler sonucunda hazırlanan rapordur. Deprem riski raporu, ilgili binaya Deprem Testi uygulanması sonucunda hazırlanır. Bu rapor sayesinde, konutların olası bir depremde ne ölçüde hasar alacağı, hangi alanların zarar göreceği ve risk faktörlerinin hangi düzeyde vuku bulacağı gibi durumlara dair fikir edinilebilir.
Deprem riski raporunu oluştururken çeşitli saha çalışmaları, laboratuvar ortamında gerçekleşen çalışmalar ve bilgisayar aracılığı ile yapılan modellemeler araç olarak kullanılmaktadır. Ülkemizin birçok bölgesinin aktif deprem bölgeleri arasında yer alması ve depremin kaçınılmaz gerçeklerden biri olması, binaların deprem riski analizini gerçekleştirmeyi hayati derecede önemli kılmaktadır.
Etkili bir şekilde yapılan risk analizi sayesinde hasarlı ya da çürük binalar saptanabilir. Elde edilen sonuçlara göre, ilgili binaların insanların yaşamı için tehlike arz etmemesi adına yıkım kararı alınabilmekte ya da bina güçlendirme çalışmaları başlatılabilmektedir.
Deprem riski raporu alabilmek için öncelikle gerekli belgelerin toparlanması şartı bulunmaktadır. Bütün belgeler tamamlandıktan sonra kişi, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün görevlendirerek lisans sağladığı kuruluşlara başvuruda bulunmalıdır. Bu aşamada lisansı bulunan özel şirketlerle de anlaşma yapılabilmektedir. Çalışmalar sonucunda ortaya çıkan rapor bakanlığa gönderilmekte, bir kopyası da başvuran kişiye verilmektedir.
Deprem Riski Analizi Nedir?
Deprem riski analizi, bir gayrimenkulün (konut, işyeri, sanayi tesisi, resmi kurum ve kuruluşlar vb.) depreme karşı olan dayanıklılığını ölçmek için kullanılan yöntemdir. İlgili taşınmazın olası bir depreme karşı yapı dayanıklılığı, alabileceği hasar oranı ve güvenilirliği risk analizi sayesinde saptanabilmektedir. Gerçekleştirilen analiz sonucunda deprem riski raporu hazırlanmaktadır ve bu rapor, binanın depremle karşı karşıya kalması durumunda ortaya çıkabilecek olan olası sonuçları içermektedir.
Bina sağlamlık raporu olarak da anılan deprem riski raporuna sahip olmak, büyük önem teşkil etmektedir. Çünkü günümüzde birçok bina, tehlikeli deprem bölgelerinde bulunmakta ve bu binaların bazılarının depreme karşı dayanıklı olmadığı tahmin edilmektedir. Risk raporu sayesinde kapsamlı sonuçlar elde edinilebilmekte ve bireyler, bu raporda yer alan bilgiler ışığında aksiyon almaya karar verebilmektedir.
Deprem riski raporu, ülkemizde iki kanuna bağlı olarak gerçekleştirilmektedir. Bunlardan ilki; 6306 sayılı Kentsel Dönüşüm Kanunu Uygulama yönetmeliğinde yer alan Riskli Bina Tespit Edilmesine İlişkin Esaslar (2019)dur. İkincisi ise Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (2018) Bölüm 15: Mevcut Yapıların Performansının Belirlenmesi ve Güçlendirilmesi maddesidir. Risk analizine dair bütün çalışmalar, bu maddelerin şartlarına bağlı olarak şekillenmektedir.
Deprem Riski Analizi Yaptırmak İçin Nereye Başvurulur?
Sahibi olduğu ya da içinde yaşadığı konutun deprem riski raporunu çıkarttırmak isteyen kişi ya da kişiler, ilgili konutun bulunduğu ildeki Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün lisans verdiği kurumlara başvurmalıdır.
Deprem Riski Raporu İçin Gerekli Belgeler
Deprem riski raporunu çıkarttırabilmek için, başvuru esnasında tamamlanmış olması gereken birtakım belgeler mevcuttur. Listelenen belgelerin tümü gerekli olmakla birlikte, herhangi birinin eksik olması durumunda işlem başlatılamamaktadır. Bu nedenle başvuru için gidildiğinde hiçbir belgenin eksik ya da hatalı olmamasına özen gösterilmesi gerekmektedir. Deprem riski raporu için gerekli belgeler şunlardır:
Deprem risk raporu başvuru dilekçesi
Başvuran kişi konutun sahibiyse nüfus cüzdanı fotokopisi ve risk analizi için başvurulan konutun tapu fotokopisi
Başvuran kişi kiracıysa kira kontratının ve nüfus cüzdanının fotokopisi, aynı zamanda ev sahibi tarafından onaylı belge
Tapu Müdürlüğü’nden alınmış, binada kat mülkiyeti bulunan kat maliklerinin hisselerini gösteren resmî belge
Belediyeden alınacak emlak vergi beyannamesi
Bina hakkında alınmış olan, geçmiş tüm teknik raporlar
Yerleşim yeri adresi doğrulama yazısı
Risk raporuna başvuran kişi bir şirketse şirket vergi levhası, nüfus cüzdanı fotokopisi, imza sirküleri
Bina Sağlamlık Raporu İçin Yapılan Teknik Çalışmalar
Deprem riski teknik raporu oluşturulurken analizlerin gerçekleşme aşamasında yapılan birçok teknik çalışma mevcuttur. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yetki verdiği kurumlar bu teknik çalışmaları gerçekleştirmektedir. Binanın mevcut deprem yönetmeliğine uygun olarak inşa edilip edilmediğini saptayan ve binanın dayanıklılığını ölçmeyi amaçlayan bu teknik çalışmalar şunları kapsamaktadır:
Bina projesinin tespit edilmesi ve gerektiği takdirde değiştirilmesi
Eğer binaya dair bir proje yoksa binanın taşıyıcı sistem ve rölevesinin oluşturulması
Binayı taşımakta olan kolonlardan örnek alınması ve bina beton dayanımının belirlenmesi
İlgili konutun bulunduğu alan için kalite ve sağlamlığı ölçen zemin etüd raporu hazırlanması
Röntgen cihazı aracılığı ile kiriş, beton ve kolonların demir tespitinin yapılması
Bilgisayar ortamında gerçekleştirilecek üç boyutlu modellemeler sayesinde olası durumların tespit edilmesi ve performansın saptanması
Karot ucu kullanılarak silindir alınması
Etriye sıklığı tespiti
Statik ve dinamik hesaplamalarının gerçekleştirilmesi
Elde edilen tüm veriler ışığında veri analizlerini içeren deprem riski raporunu hazırlanması
Risk raporunun oluşturulma aşamasında gerçekleştirilen bu adımlara yüksek düzeyde dikkat etmek önemlidir. Çünkü her bir adım; binanın sağlamlığını, dayanıklılığını ve en kötü senaryoya karşı ne derece ayakta kalabileceğinin hesaplanmasına aracılık eden kritik bir basamaktır. Elde edilen bina deprem performansına göre hazırlanacak olan deprem risk raporunun, ilgili tüm teknik aşama analizlerini içerdiğine emin olunması gerekmektedir.
Riskli Binalar Nasıl Tespit Edilir?
Riskli yapılar, doğal afet sonucunda hasar görebilecek ve belki de tamamen yıkılabilecek yapılar anlamına gelmektedir. Binaların risk düzeyi orta ya da yüksek düzeyde olabilmekte, her halükârda ilgili gayrimenkulün ciddi seviyede hasar alması beklenmektedir. Deprem risk raporu sonucunda binanın riskli bir yapı olduğu tespit edilirse, analizde herhangi bir hatalı durum bulunmaması durumunda rapor Tapu Müdürlüğü’ne teslim edilmektedir. Böylelikle bahsi geçen taşınmazlara riskli yapı şerhi düşülmüş olmaktadır.
Riskli yapıların tespiti, deprem risk analizi esnasında gerçekleştirilen teknik çalışmalar aracılığı ile belirlenmektedir. Binanın bulunduğu zeminin sağlamlığını ölçen zemin etüd raporu sonucu, binanın riskli bir yapı olup olmadığına dair fikir veren hususlar arasında yer alır. Aynı zamanda kolon, beton ve kirişlerin analizi, etriye sıklığı ve demir miktarı, sağlamlık raporları gibi birçok faktör riskli yapıları belirlemede kritik önem teşkil etmektedir.
